FEN ÜNİTE -1 MEVSİMLER VE İKLİM

1. MEVSİMLERİN OLUŞUMU


SORU:Dünya, kuzey ve güney kutup noktaları ile yerin merkezinden geçtiği varsayılan, dönme ekseni etrafında batıdan doğuya doğru dönerek ne yapar ?
CEVAP:günlük hareketini
SORU:Dünya’nın 24 saatte tamamladığı günlük hareketinin bazı sonuçları vardır
bunlar nelerdir ?
CEVAP:*gece ve gündüzün art arda yaşanması
          *günlük sıcaklık farklarının oluşması
SORU:Dünya, günlük hareketini yaparken aynı zamanda neyi de  gerçekleştirir.
CEVAP:Güneş’in etrafında  dolanarak yıllık hareketini gerçekleştirir
SORU:yörüngesi nasıldır ?
CEVAP:elips 
SORU: Dünya yörünge etrafındaki dolanımını 365 gün 6 saatte tamamlar. , gök cisimlerinin başka bir gök cismi çevresinde dolanırken izlediği yola ne denir
CEVAP:Yörünge
SORU:Yörüngenin oluşturduğu düzleme ne denir ? 
CEVAP:yörünge düzlemi ya da dolanma düzlemi

SORU: Kuzey ve Güney yarım küre olarak Dünya’yı paralel olarak iki eş parçaya böldüğü varsayılan hayali çizgiye ne denir ? 
CEVAP:Ekvator çizgisi
SORU:Ekvator çizgisinin oluşturduğu düzleme ne denir 
CEVAP:Ekvator düzlemi
SORU:  Ekvator düzlemi, dolanma düzlemi ile çakışık mıdır
CEVAP:hayır
SORU : Bunun sonucunda ne olur

CEVAP :Dünya, dolanma düzleminde biraz eğik bir şekilde yol alır. 

SORU:Ekvator düzlemi ile Dünya’nın dolanma düzlemi arasında ne kadarlık bir açı vardır
CEVAP:23 ,27 c lik
SORU:Bu açı neye sebep olur 
CEVAP:Dünya’nın kutup noktalarını birleştiren, dönme ekseninin de 23, 27 c lik bir açı ile eğik durmasına 
SORU:Bu durum ne  olarak tanımlanır.
CEVAP: eksen eğikliği

SORU:Dönme ekseninin eğik olması neye neden olmaktadır.
CEVAP:Güneş ışınlarının düşme açılarında farklılıklar yaşanmasına 
SORU:dönme ekseninin eğikliği başka nelere neden olmaktadır
CEVAP:*gece ve gündüz sürelerinde değişiklikler olması
          *sıcaklık farklılıklarının oluşması
          *gölge boylarının değişmesi
          *birim yüzeye aktarılan ısı enerjisinde değişmeler yaşanması
SORU:Mevsimler ne sonucu oluşur ?
CEVAP:Dünya’nın dönme ekseni eğikliği ve Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanımı 

SORU:Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanımı sonucunda Dünya’nın Güneş’e yönelen kısmında değişmeler olur. Bu değişmelerle birlikte ne yaşanır ?
CEVAP:Güneş’ten gelen ışınların farklı yarım kürelere gelme açılarında farklılıklar
SORU:Güneş’ten çıkan ışınların yeryüzüne düşme açılarındaki farklılıklar neye neden olur ?
CEVAP:mevsimlerin oluşumuna ( fakat tek etken bu değildir )
SORU: Güneş ışınları, dik veya dike yakın bir açı ile düştüğü yarım küre yüzeyine daha fazla ısı enerjisi aktardığı için ? 
CEVAP:sıcaklıklar yükselir

SORU: eğik açıyla düştüğü yarım küre yüzeyine daha az ısı enerjisi aktardığı 
için ?
CEVAP:sıcaklıklar düşük olur.
SORU:Dik veya dike yakın açılar ile düşen Güneş ışınlarının yüzeyde daha fazla ısı enerjisi oluşturmasının nedeni nedir ?
CEVAP:yüzeyde toplu halde oldukları için 





Dünya’nın Güneş etrafındaki dolanımı ve eksen eğikliği sonucu 21 Aralık, 21 Mart, 21 Haziran ve 23 Eylül gibi mevsim geçişlerinin yaşandığı tarihler oluşur.


21 Aralık 

SORU : Güneş ışınları, yarım kürelerde  Oğlak dönencesi üzerindeki noktalara öğle vakti nasıl düşer. 
CEVAP : Güney yarım kürede bulunan  dik açı ile
             Kuzey yarım küreye ise eğik açılar ile 

 SORU :Bu tarihten itibaren yarım kürelerde hangi mevsimler başlar
 CEVAP : Güney yarım kürede yaz mevsimi, 
              Kuzey yarım kürede  kış mevsimi 
 SORU : Güneş ışınları, yarım kürelerde nasıl ısı enerjisi oluşturur.
 CEVAP : Güney yarım küre yüzeyinde daha fazla, 
              Kuzey yarım küre yüzeyinde ise daha az 
 SORU : Bu tarihte yarım kürelerde gece uzunluğu nasıldır
 CEVAP : Güney yarım küre en kısa geceyi, 
              Kuzey yarım küre ise en uzun geceyi yaşar. 

21 mart

SORU : Güneş ışınları öğle vakti Ekvator çizgisi üzerindeki noktalara nasıl düşer.
CEVAP : dik açı ile
SORU : Neden
CEVAP : Bu tarihte eksen eğikliği etkisi ortadan kalktığı için 
SORU :Bu tarihten itibaren yarım kürelerde hangi mevsimler başlar 
CEVAP :  Güney yarım kürede sonbahar mevsimi, 
              Kuzey yarım kürede  ilkbahar mevsimi  
SORU : Güneş ışınları, yarım kürelerde nasıl ısı enerjisi oluşturur.
CEVAP : Güney yarım küre yüzeyinde giderek daha az, 
             Kuzey yarım küre yüzeyinde ise giderek daha fazla  
SORU : Bu tarihte her iki yarım kürede gece ve gündüz süreleri nasıldır
CEVAP : eşitlenir. 

21 Haziran 

SORU : Güneş ışınları, her iki yarım kürede Yengeç dönencesi üzerindeki noktalara öğle vakti nasıl düşer.
CEVAP : Kuzey yarım kürede bulunan  dik açı ile  
             Güney yarım küreye ise eğik açılar ile 

SORU : Bu tarihten itibaren her iki yarım kürede hangi mevsimler yaşanmaya başlar. 
CEVAP : Kuzey yarım kürede yaz mevsimi, 
             Güney yarım kürede ise kış 

SORU : Güneş ışınları, her iki yarım kürede ne kadar ısı enerjisi oluşturur.
CEVAP : Kuzey yarım küre yüzeyinde daha fazla, 
             Güney yarım küre yüzeyinde ise daha az 

SORU : Bu tarihte her iki yarım kürede gece uzunluğu nasıldır
CEVAP : Kuzey yarım küre en kısa geceyi, 
             Güney yarım küre ise en uzun geceyi yaşar. 

23 Eylül 

SORU : Bu tarihte Güneş ışınları öğle vakti Ekvator çizgisi üzerindeki noktalara nasıl düşer. 
CEVAP : dik açı ile 
SORU : Neden
CEVAP : eksen eğikliği etkisi ortadan kalktığı için  
SORU : Bu tarihten itibaren her iki yarım kürede hangi mevsimler yaşanmaya 
CEVAP : Kuzey yarım kürede sonbahar, 
             Güney yarım kürede ise ilkbahar 
SORU : Güneş ışınları bu tarihten itibaren ne kadar ısı enerjisi oluşturur.
CEVAP : Kuzey yarım küre yüzeyinde giderek daha az, 
            Güney yarım küre yüzeyinde ise giderek daha fazla 
SORU : Bu tarihte her iki yarım kürede gece ve gündüz süreleri 
CEVAP : eşitlenir


2. İKLİM VE HAVA HAREKETLERİ 
 a. Hava Olayları

SORU:Dünya’yı dıştan saran ve atmosfer adı verilen tabakadır.
CEVAP:Hava katmanı,
SORU : Atmosferin özellikleri nelerdir
CEVAP : Kalınlığı 10.000 km’yi bulur  
            Canlıların yaşaması için gerekli olan gazları bulundurur. 
            Güneş’ten gelen zararlı ışınların yeryüzüne ulaşmasını önler 
            Dünya’nın aşırı ısınmasını ve soğumasını önler  
            Hava olayları gibi pek çok etkiye neden olur 
SORU : Atmosferde meydana gelen değişmelere ne denir
CEVAP : hava olayları 
SORU : Atmosferde her zaman bulunan ve oranı değişmeyen gazlar nelerdir
CEVAP : yaklaşık %78 azot gazı (N2 ) ve %21 oksijen gazı (O2 ) 
SORU : Atmosferde yine her zaman bulunan fakat oranları değişen gazlar nelerdir
CEVAP : karbondioksit (CO2 ) ve su buharı gibi gazlar yaklaşık %1’lik 
SORU : Hava olayları nelerdir
CEVAP : basınç, rüzgâr, nem, yağış ve sıcaklık gibi değişkenlerdir.
SORU : Hava olayları neye bağlı olarak oluşur
CEVAP : Güneş’ten gelen ısı enerjisine 
SORU : Belirli bir bölgede ve kısa süre içerisinde etkili olan hava olaylarına ne denir.

CEVAP : hava durumu 

SORU : Afmosferde bulunan gazlar, ağırlıklarından dolayı yeryüzünde  neye sevep olur. 
CEVAP : basınç oluşmasına
SORU :Yeryüzüne uygulanan basınç, her bölgede aynı mıdır

CEVAP :farklılık gösterir. 
SORU :Bunun nedeni,
CEVAP :bu bölgelerdeki havanın günlük veya mevsimlik olarak farklı ölçülerde ısınmasıdır. 
SORU :Isınmalar sonucunda sıcaklığı artan havanın yoğunluğu ne olur
CEVAP :azalır ve hava yükselir. 
Bu olaya en iyi örnek, sıcak hava balonlarıdır.
SORU :Hava sıcaklığında çeşitli etkiler sonucu oluşan değişimler, neyin oluşmasına neden olur. 
CEVAP :yüzeyde alçak veya yüksek basınç alanlarının 
SORU :Isı alarak sıcaklığı artan havanın yoğunluğu ne olur
CEVAP :azalır.
SORU :Bu durumda havanın yeryüzüne yaptığı basınç ne olur
CEVAP : azalır ve alçak basınç alanı oluşur.
SORU :Isı vererek sıcaklığı azalan havanın yoğunluğu ne olur
CEVAP : artar.
SORU :Bu durumda ise havanın yeryüzüne yaptığı basınç ne olur
CEVAP :artar ve yüksek basınç alanı oluşur.


SORU :Isınma ve soğumalar gibi çeşitli etkenler sonucunda yeryüzünde oluşan basınç farklılıkları, neye neden olmaktadır.
CEVAP :havanın yer değiştirmesine
SORU :Hava ne yönde hareket eder.
CEVAP :daima basıncın yüksek olduğu yerden, basıncın düşük olduğu yere doğru 

SORU :Yatay yönlü yer değiştiren bu hava hareketlerine ne denir. 
CEVAP :rüzgâr
SORU :Atmosferin içerdiği su buharı miktarına  ne denir 
CEVAP :nem
SORU :Havanın nemini ölçmek için  hangi araç kullanılır.
CEVAP :higrometre
SORU :Hava sıcaklığı, hava basıncı, rüzgâr ve nemin yanı sıra   hava olaylarını başka ne belirler.
CEVAP :yağışlar
SORU :Yeryüzündeki su kaynaklarından sıcaklığın etkisi ile buharlaşan su, hangi hâle geçer. 
CEVAP :su buharı yani gaz
SORU :Atmosferdeki nemi oluşturan bu su buharı, yoğunlaşarak ne olarak tekrar yeryüzüne döner
CEVAP :yağmur, kar, dolu, çiy veya kırağı
SORU :Atmosferdeki su buharının yoğunlaşması sonucu oluşan yağışın, sıvı şekilde yeryüzüne düşmesine ne denir.
CEVAP :yağmur 
SORU :Atmosferdeki su buharının, buz kristalleri şeklinde yoğunlaşması sonucu oluşan yağış şekline ne denir.
CEVAP : kar
SORU :Isınmalar sonucu yükselen hava içerisindeki su buharı, aşırı soğuma nedeniyle aniden yoğunlaşır ve donar. Bu yağış şekline ne denir.
CEVAP :dolu
SORU :Yeryüzüne yakın su buharının soğuk nesneler üzerinde yoğunlaşması sonucu su damlacıkları oluşur. Bu olaya ne denir.

çiy

CEVAP :çiy 




SORU :Yeryüzüne yakın su buharının sıcaklık donma noktasının altına düştüğünde sıvı hâle geçmeden direkt buz kristallerine dönüşmesiyle oluşan bu olaya ne denir
CEVAP :kırağı

SORU :Yağmur, kar, dolu, çiy ve kırağı gibi yağış şekillerinin yanı sıra atmosferin yeryüzüne değen bölümünde meydana gelen yoğunlaşma tipine de ne denir
CEVAP :sis 

b. Meteoroloji

SORU : atmosfer içerisinde meydana gelen tüm hava olaylarını ve değişimleri inceleyen, bu olay ve değişimlerin ortaya çıkardığı sonuçları irdeleyerek hava tahminlerini yapan bilim dalı nedir
CEVAP :Meteoroloji,
NOT : Meteorolojik bilgilerin elde edilmesinde, hava olaylarının izlenmesinde kullanılan balonlardan, uzayda bulunan uydulara kadar birçok teknolojik üründen faydalanılmaktadır.
SORU :Meteoroloji uzmanlarına ne adı verilir.
CEVAP :meteorolog 
NOT : Meteorologlar, hava olaylarının tüm analizini ve tahminini yapmanın yanı sıra atmosferdeki hava olaylarını da inceler. Hava olaylarının Dünya üzerindeki yaşamı nasıl etkilediğini; meteoroloji uçak ve gemileri, radyo sondası vb. araçlar kullanarak açıklamaya çalışırlar.

c. Hava Tahminlerinin Günlük Yaşama Etkileri 

Meteorologlar, yaptıkları hava tahminleriyle hava olayları gerçekleşmeden kişilerin gerekli önlemleri almasına ve uygulamasına yönelik çalışmalar yapmaları için yardımcı olurlar. Çiftçiler, ekinlerini ne zaman gübreleyeceklerini ve ilaçlayacaklarını bilmek zorundadırlar. İlaçlanan bir tarlaya birkaç saat sonra yağmur yağacak olursa bütün kimyasal maddeler yağmurla birlikte toprağa geçer. Dolayısıyla ilaçların, ürünleri koruyucu etkisi kalmaz. Bu nedenle çiftçiler, hava tahminlerini takip ederler. Hava durumunu önceden bilmek, yarın giyeceğimiz kıyafeti belirlemekte veya gideceğimiz bir geziyi şekillendirmekte etkili olabilmektedir. Bazı meslek grupları için ise hava tahminleri son derece önemlidir. Havanın nasıl olacağını bilmek özellikle pilotlar, kaptanlar, balıkçılar ve çiftçiler için oldukça önemlidir. Uzun yola çıkacak olan sürücüler de yolların durumunu öğrenmek için hava durumunu takip ederek meteorologların görüşlerini ve önerilerini dikkate alırlar. Bu nedenle doğru hava tahminleri, insanları kötü hava şartlarına karşı uyarır. Böylece can ve mal kaybı önlenebilir.

ç. İklim

SORU :, Dünya’nın herhangi bir bölgesinde uzun yıllar boyunca gözlemlenen tüm hava olaylarının ortalama veri sonuçlarına ne denir
CEVAP :İklim
SORU :İklimlerin yayılışlarını, insan ve çevre üzerine etkilerini neden-sonuç ilişkisi içerisinde inceleyen bilim dalına ne denir.
CEVAP :klimatoloji (iklim bilimi)
SORU :İklim bilimi ile uğraşan bilim insanına ise ne denir.
CEVAP :klimatolog (iklim bilimci)
SORU :Bir bölgenin iklimini tanımlayabilmek için en az kaç yıllık hava olaylarının gözlemlenmesi gerekmektedir.

CEVAP :35-40
SORU :İklimi, hava olaylarından ayıran en temel farklardan birisi nedir
CEVAP :35-40 gözlemlenmesi 
SORU :Ülkemizde ise başlıca kaç büyük iklim çeşidine rastlanır.
CEVAP :üç Karadeniz iklimi, karasal iklim ve Akdeniz iklimidir.
SORU :Karadeniz İklimi özellikleri nedir

CEVAP : Her mevsim yağışlı
            yaz ve kış ayları arasında sıcaklık farkı az 
            Doğal bitki örtüsü ormanlardır.
SORU :Karasal İklim özellikleri nedir

CEVAP :Ülkemizin büyük bir kesiminde etkilidir 
           kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları ise kurak 
           Yaz ve kış ayları arasında sıcaklık farkı fazladır. 
           Doğal bitki örtüsü genellikle bozkırlardır
SORU :Akdeniz İklimi özellikleri nedir
CEVAP :Kışları yağışlı ve ılık, yazları ise sıcak ve kuraktır. 
            Doğal bitki örtüsü ise genellikle bodur ağaç ve çalılardan oluşan                        makilerdir.

 e. Küresel İklim Değişikliği

 Son yıllarda bilim insanlarının yapmış oldukları çalışmalar sonucunda, atmosferdeki bazı gazların miktarında önemli değişiklikler olduğu ve bu değişikliklerin etkileri olarak da Dünya’daki sıcaklığın giderek arttığı gözlemlenmiştir 
SORU :Atmosferde birikerek Güneş ışınlarının yeryüzünden uzaya yayılmasını engelleyen gazlara ne verilir.
CEVAP :sera gazları 
SORU : Bu gazlar, yeryüzünden yansıyan Güneş ışınlarını tutarak tıpkı seralarda olduğu gibi Dünya için ne fayda sağlar



CEVAP :sıcaklığının korunmasını
SORU :Sera gazlarının yapmış olduğu bu etkiye ne denir
CEVAP :sera etkisi 
SORU :Sera gazlarından hangisi, güneş ışığı enerjisini en fazla tutar 



CEVAP :metan (CH4 ) ve karbondioksit (CO2 )
SORU :Sera gazlarının, Dünya’yı nasıl etkiler
CEVAP :daha sıcak veya daha soğuk hâle getirme
SORU :Hükûmetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne (IPCC) göre atmosferde bulunan ve miktarı giderek artan karbondioksitin en önemli etkeni, nedir



CEVAP :insan faktörüdür.
SORU :atmosferdeki sera gazı miktarını artıran başlıca nedenler nelerdir
CEVAP :Sanayileşme ile birlikte artan kömür, 
            petrol gibi fosil yakıt tüketimi 
            ormanlık alanların  yok edilmesi, 
            nüfus artışına bağlı olarak artan enerji ihtiyacı ve tüketimi
SORU : Sera gazlarının salınımı ile birlikte Dünya yüzeyindeki artan sıcaklıklar, Ekvator’dan kutuplara tüm bölgelerde etkili olmaktadır , nelerdir



CEVAP :Kutuplarda buzulların erimesi, 
            deniz seviyesindeki yükselmeler, 
            beklenmedik fırtınalar, 
            uzun süreli kuraklıklar, 
            birçok bitki ve hayvan türü neslinin azalması 
SORU :Bilim insanları, Dünya genelinde yaşanan bu küresel ısınmanın beraberinde getireceği iklim değişikliklerini de ne olarak adlandırmaktadır
CEVAP :küresel iklim değişikliği 
SORU :Küresel iklim değişikliğinin beraberinde getireceği sorunlar nelerdir




CEVAP :içilebilir su kaynaklarında azalmayı, 
            meteorolojik afetleri, 
            tarıma bağlı ekonomik sorunları 
SORU :Küresel iklim değişikliğine karşı gerekli önlemlerin alınması için devletlerin uluslararası boyutta iş birliği yapması gerekmektedir. nelerdir
CEVAP :karbondioksit salınımını azaltmalı veya karbondioksit salınımına tamamen engel olmalı 
Dünya’nın temel enerji kaynağı olarak görülen kömür yerine rüzgâr ve Güneş enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının geliştirilip kullanılmasına yönelik çözümler sunulmalıdır