DERSHANE: Mart 2019

1. ELEKTRİK YÜKLERİ VE ELEKTRİKLENME

2016 yılı içerisinde Avrupa’ya düşen yıldırım sayısı 606’dır. Türkiye’de zarar verici bir biçimde düşen yıldırım sayısı 18’dir. Bu yıldırımlardan toplamda 7 kişi hayatını kaybetmiş ve 12 kişi yaralanmıştır.
Yağmurlu havalarda yıldırım ve şimşek olaylarının gerçekleşmesine zaman zaman siz de şahit olmuşsunuzdur. Peki yıldırım nasıl oluşur?
SORU : Maddeleri oluşturan en küçük yapılardan birinin atom olduğunu öğrenmiştiniz. Atomların yapısında bulunan yükler nelerdir
CEVAP : proton, elektron ve nötrondur.
SORU : Atom çekirdeğinin çevresinde ne vardır
CEVAP : (–) yüklü elektronlar,
SORU : atom çekirdeğinin içerisinde ne bulunur.
CEVAP : (+) yüklü protonlar ve yüksüz nötronlar
SORU : Elektronlar katmanlarda hareketlimidir yoksa hareketsizmi
CEVAP : sürekli hareket hâlindedir.
SORU : Dışarıdan bir etki oluşması hâlinde ne olur
CEVAP : (–) yükler serbest hâle geçer ve madde içerisinde hareket
eder.
SORU : Serbest hâle geçen elektronlar, bazı durumlarda başka maddelere de geçebilir.mi
CEVAP : evet
SORU : Sonuç olarak maddelerde neortaya çıkar.
CEVAP : yük farklılığı
SORU : Elektronların oluşturduğu bu yük farklılığı sonucu oluşan yük geçişleri, neye sebep olmaktadır.
CEVAP : elektriklenmeye
SORU : Cisimlerin birbirleri ile etkileşimi sonucunda üzerlerinde fazladan elektrik yükü birikmesine ne adı verilir.

CEVAP : elektriklenme

SORU : Yıldırım olayı elektriklenmenin doğa olaylarındaki en güzel örneklerinden biridir. Bulutların birbirine sürtünmesi sonucu bulutlarda biriken yük, havanın özel durumlarda iletken hâle geçebilmesi sonucu ne olur
CEVAP : aktarılabilir.
SORU : iki bulut arasındaki yük aktarımına ne denir
CEVAP : Şimşek,
SORU : Bulut ile yeryüzü arasındaki yük aktarımı ise
ne olarak adlandırılır.
CEVAP : yıldırım
SORU : Bulutların genellikle alt kısımları hangi yük ile yüklenmiş olur.
CEVAP : (–)
SORU : (–) yüklü bulutlar ile (+) yüklü durumda olan yeryüzü arasındaki yük geçişi sonucu ne oluşmaktadır.
CEVAP : yıldırımlar
SORU : Yıldırımlarda yük geçişi çoğunlukla nereye doğrudur.

CEVAP : buluttan yeryüzüne

Aşağıdaki görsellerde elektriklenmenin teknolojideki uygulama alanları verilmiştir. Görselleri inceleyerek elektriklenme olayından teknolojide nasıl yararlanıldığı hakkındaki fikirlerinizi sınıf ortamında

arkadaşlarınız ile paylaşınız.

Yukarıda vermiş olduğumuz örneklerin yanı sıra elektriklenme olayından fotokopi makinelerinde, araç ve beyaz eşyaların boyanmasında, elektrikli süpürgelerin toz torbaları gibi alanlarda da yararlanılmaktadır.
Fotokopi makinelerinin beş temel parçası vardır: Bunlar; pencere, parlak ışık kaynağı, toner kartuşu, tambur ve fırınlama ünitesidir. Fotokopisi çekilecek belge fotokopi makinesinin pencere kısmına yerleştirilir ve belge üzerine parlak bir ışık gönderilir. Işık, belgenin

yüzeyinde parlar ve belge üzerindeki koyu renkli alanların tamburun yüzeyine yüklü bir hâlde yansıması sağlanır. Zıt yüklü toner tambur yüzeyindeki yüklü kısımlara yapışır, fırınlama bölümünde tonerin kâğıt ile kaynaşması için yeterli ısı verilmesi sonucu belgenin bir kopyası yani fotokopisi çekilmiş olur.

Araçların ve beyaz eşyaların boyanması hem görsel açıdan hem de metallerin paslanmaya karşı uzun ömürlü olması açısından önemlidir. Boyanacak yüzeydeki boyanın yüzeye eşit olarak dağıtılması da boyama işlemi kadar önemlidir. Boya, yüzeye eşit olarak dağıtılmaz ise kötü bir görüntü oluşacak, bu da beyaz eşya ya da aracın değerinin azalmasına neden olacaktır. Araçların ve beyaz eşyaların boyanmasında da elektriklenmeden yararlanılır.

Elektrikli süpürgelerin, Pascal Prensibi’nin günlük yaşamda kullandığımız teknoloji uygulamalarına örnek olduğunu öğrenmiştiniz. Bazı elektrikli süpürgelerin toz torbalarında elektriklenme olayından yararlanılabilmektedir. Tozların, torbadan dağılmaması için toz torbası ile tozlar zıt cins yükle yüklenir. Böylece tozlar elektrikli süpürgenin toz torbası haznesine hapsolur.

SORU : Elektriklenme olayının teknolojide kullanılmasının temel mantığı, yüklerin birbirlerine uyguladığı itme ve çekme kuvvetleridir. Cisimlerin genellikle yüzeyinde biriken yük miktarı ne olarak tanımlanır.
CEVAP : elektriksel yük
SORU : Bilinen kaç çeşit elektriksel yük vardır.
CEVAP : iki Bunlar, pozitif ve negatif yüklerdir.
SORU : Maddeler, nelerden oluşmaktadır.
CEVAP : pozitif yüklü çekirdek ve çekirdeğin etrafını saran negatif yüklerden
SORU : Bu yükler tıpkı mıknatısta olduğu gibi birbirlerine ne uygular.
CEVAP : bir kuvvet

Elektriksel yüke sahip olan cisimlerin birbirlerini nasıl etkilediğini sayfa 233’de verilmiştir. İnceleyiniz.

Saçınızı tararken bazen saçınızın plastik tarağa yapıştığını fark etmişsinizdir. Kışın kazağınızı çıkarırken kazağınızın saçınızı çektiğini gördüğünüz hatta çıtırtı sesi duyduğunuz olmuştur. Sizce bu olayın

sebebi ne olabilir?
Cevap: Statik elektrik. İki cisimin birbirine sürtünmesi sonucu pozitif ve negatif elektronların serbest bırakılması sonucu ortaya çıkan geçici elektriklenmedir.

a. Sürtünme ile Elektriklenme
SORU : Saçınızı tararken saçınızın plastik tarak tarafından çekilmesi, kazağınızı çıkarırken kazağın saçınızı çekmesi ve çıtırtı sesi duyulması, cisimler arasında yük geçişi olması yani cisimlerin neden kaynaklanmaktadır.
CEVAP : elektriklenmesinden
SORU : Cisimlerde elektriklenme, nasıl gerçekleşebilir.
CEVAP : cisimlerin yük kazanması veya kaybetmesi şeklinde
SORU : Sürtünme ile elektriklenmede yalıtkan iki cisim birbirine sürtüldüğünde bir cisimdeki (–) yükler diğer cisme geçebilir.mi
CEVAP : evet
SORU : (–) yük veren cisimde hangi yükler fazla,hâle
gelir.
CEVAP : (+)
SORU : (–) yük alan cisimde ise hangi yükler daha fazla hâle
gelir.
CEVAP : (–)
SORU : Plastik (ebonit) çubuk yün kumaşa sürtüldüğünde yün kumaştaki (–) yükler ne olur
CEVAP :serbest hâle gelir ve
plastik çubuğa geçer.
SORU : Böylece ne olur
CEVAP : plastik çubukta (–) yük fazlalığı oluşurken yün kumaşta (+) yükler fazla hâle gelir.
SORU : Sürtünme sonucunda cisimler nasıl yükle yüklenmiş olur.

CEVAP : zıt cins
SORU : Cam çubuk ipek kumaşa sürtüldüğünde ne olur
CEVAP : cam çubuktaki (–) yükler serbest hâle gelir ve ipek kumaşa geçer.
SORU : Böylece ne olur

CEVAP : ipek kumaşta (–) yük fazlalığı olurken cam çubukta ise (+) yükler fazla hâle gelir.

b. Dokunma ile Elektriklenme
SORU : Dokunma ile elektriklenme, yüklü bir cismin yük fazlalığı olmayan cisme dokundurulması ile gerçekleşebilir mi
CEVAP : evet
SORU : Dokunma ile elektriklenme,yüklü bir cismin, yüklü bir cisme dokundurulması ile de gerçekleşebilir.mi
CEVAP : evet
SORU : Dokunma ile
elektriklenme sonucunda cisimlerin yük işaretlerinin ne olacağı, ne ile alakalıdır.

CEVAP : cisimlerin birbirlerine dokundurulmadan önceki yük işaretleri ve yük miktarları
SORU : Dokunma ile elektriklenme sonucunda yük fazlalığı oluşuyor ise ne olur
CEVAP : cisimler fazla yüklerini büyüklükleri oranında paylaşır.
SORU : Fazla yükler paylaşıldığı için dokunma ile elektriklenme sonucunda cisimlerin yük işaretleri ne olur.
CEVAP : aynı
SORU : Ayrıca cisimlerin başlangıçtaki yük miktarları toplamı ile dokunma ile elektriklenme sonucundaki yük miktarları toplamı ne olur.
CEVAP : eşit
SORU : ‟Metal Çubuktaki Değişim” etkinliğinde cam çubuk, ipek kumaşa sürtülmüş ve cam çubukta (+) yükler ne olur
CEVAP : fazla duruma gelmiştir.
SORU : (+) yük fazlalığı olan cam çubuk, metal çubuğa dokundurulunca metal çubuk da (+) yükler ne olur
CEVAP : fazla duruma geçmiştir.
SORU : Böylece başlangıçta yük fazlalığı olmadığını test ettiğiniz metal çubuk, ne hâle gelmiştir.

CEVAP : kâğıt parçalarını çekebilir

c. Etki (Tesir) ile Elektriklenme
SORU : Etki ile elektriklenme, cisimlerde geçici olarak neye sebep olmaktadır.
CEVAP : elektriklenmeye
SORU : Elektriklenmeye sebep olan etki ortadan kalktığında elektriklenme ne olur.

CEVAP : kaybolur
SORU : Yüklü bir cisim, yük fazlalığı olmayan cisme yaklaştırıldığında ne olur
CEVAP : cismi çeker.
SORU : Yaklaştırma sonucunda ne olur
CEVAP : cisimlerin birbirine yakın olan kısımları zıt cins yükle yüklenirken uzak olan kısımları aynı cins yükle yüklenir.
SORU : Böylece cisimler ne olur.

CEVAP : etki ile elektriklenmiş

CEVAP :
1) Özdeş A, B ve C cisimleri birbirine dokundurulup ayrıldığında her birinde eksi yükler 2 fazla hâle gelir. Bu durumda A cismi D cismine dokundurulur ise fazla yükler paylaşılacağı için son durumda A ve D cisimlerinde eksi yükler 1 fazla hâle gelir. Dolayısıyla son durumda D cismi, eksi 1 yüklü hâle gelir.

2) Elektriklenme olayından parmak izi çıkarma işleminde nasıl yararlanıldığını araştırarak aşağıda verilen noktalı yerlere yazınız.
CEVAP :
Parmak izinin alınmasında elektriklenmeden yararlanılır. Parmak izi elektriklenme özelliğine sahiptir. Üzerine dokunulan toz parmak izinin görünmesini sağlar.

2. ELEKTRİK YÜKLÜ CİSİMLER
Gün içerisinde evden okula, alışverişe ya da kültürümüzün bir parçası olan akraba ziyaretlerine gideriz. Bunları yaparken vücudumuz sürekli hareket hâlindedir.

Cisimlerin sürtünme, dokunma veya etki ile elektriklenebildiğini öğrenmiştiniz. Vücudumuz da gün içerisinde yapmış olduğumuz hareketlerden dolayı yüklü hâle gelebilir. ‟Ayağını toprağa bas.” sözünü duymuş olabilirsiniz. Peki bu söz neden söylenir?
SORU : Cisimler sahip oldukları elektrik yükleri bakımından farklı sınıflandırılabilir. Bulundurdukları (–) yük miktarı, (+) yük miktarına eşit olan cisimlere ne adı verilir.
CEVAP : nötr cisim
SORU : Nötr cisimler yüksüz cisimler midir
CEVAP : hayır
SORU : Nötr cisimler neden birbirlerini hareket ettirmez.
CEVAP : birbirlerine itme veya çekme kuvveti uygulamadıkları için
SORU : (–) yük miktarı, (+) yük miktarından fazla olan cisimlere ne adı verilir.
CEVAP : negatif yüklü cisimler
SORU : Negatif yüklü cisimler, ne sonucu oluşur.
CEVAP : cisimlerin (–) yük alması

SORU : Negatif yüklü cisimler birbirlerine nasıl bir kuvvet
uygular
CEVAP : itme
SORU : Negatif yüklü cisimler pozitif yüklü ve nötr cisimlere nasıl bir
kuvveti uygular.
CEVAP : çekme
SORU : (–) yük miktarı, (+) yük miktarından az olan cisimlere ise ne denir.
CEVAP : pozitif yüklü cisimler
SORU : Pozitif yüklü cisimler, ne sonucu
oluşur.
CEVAP : cisimlerin (–) yük kaybetmeleri
SORU : Pozitif yüklü cisimler birbirlerine ne kuvveti uygular.
CEVAP : itme kuvveti
SORU : Pozitif yüklü cisimler negatif yüklü ve nötr cisimlere ne kuvveti uygular.
CEVAP : çekme kuvveti

SORU : Elektriklenme sonucu cisimlerin hangi cins yükle yüklendiğini ve yükünün büyüklüğünü nasıl anlayabiliriz?
Cisimlerin yüklü olup olmadığını, yüklü ise hangi cins yükle yüklü olduğunu anlamamızı sağlayan aletlere ne denir.
CEVAP : elektroskop
SORU : Elektroskop kaç temel parçadan oluşmaktadır.
CEVAP : Elektroskop beş temel
parçadan oluşmaktadır. Bunlar; iletken topuz, yalıtkan tıpa, cam fanus, metal gövde ve yapraklardır.
SORU : İletken topuz, nasıl bir malzemeden yapılmıştır
CEVAP : metal
SORU : ne işe yarar
CEVAP : yük cinsini ve yükün büyüklüğünü belirlemek istediğimiz cismi yaklaştırma veya dokundurma işlemi yaptığımız kısımdır.
SORU : Yalıtkan tıpa, ne işe yarar
CEVAP : elektroskobun iç kısmını dışarıdaki yüklerden koruyan kısmıdır.
SORU : Cam fanus, ne işe yarar
CEVAP : elektroskobun iç kısmını hava akımından izole eden bölümdür.
SORU : Metal gövde, ne işe yarar
CEVAP : topuzdan alınan yüklerin yapraklara iletilmesini sağlayan kısımdır.
SORU : Yapraklar ise neden yapılmıştır
CEVAP : ağırlıkları çok az, ince metalden
SORU : Yapraklar, ne işe yarar

CEVAP : cisimlerin yüklü olup olmadığını, yüklü ise yaprak hareketlerine göre hangi cins yükle yüklü olduğunu anlamamızı sağlayan açılma ve kapanma hareketi yapan parçalardır.

Topraklama
SORU : Elektrik yüklerinin olumlu yönleri olduğu gibi olumsuz yönleri de vardır. Fazla yükler; elektronik devrelerin hasar görmesine, evlerde yangın çıkmasına, yanıcı madde taşıyan kamyonların patlamasına neden olabilir. Bu etkilerden kurtulmak için cisimler ile toprak arasında ne gerçekleştirilir.
CEVAP : negatif yük alışverişi
SORU : Bu işleme ne adı verilir.
CEVAP : topraklama
SORU : Toprak yani yerküre cisimlere çok büyük bir ne gibi davranır.
CEVAP : nötr cisim
SORU : Topraklama yapılacak olan cisim ya da elektrik devreleri, iletken maddeler ile nereye bağlanır.
CEVAP : toprağa
SORU : Böylece ne olur
CEVAP : cismin ya da devrenin üzerinde oluşabilecek fazla yüklerden kurtulmuş olunur.
SORU : (–) yüklü cisim, iletken bir telle toprağa bağlanırsa ne olur
CEVAP : cisimde fazla olan (–) yükler toprağa akar
SORU : cisim ne olur
CEVAP : nötr olur.
SORU : (+) yüklü cisim, iletken bir telle toprağa bağlanırsa ne olur
CEVAP : cisimdeki (+) yükler hareket edemeyeceği için topraktan cisme (–) yük gelir
SORU : cisim ne olur
CEVAP : nötr olur.
Peki, nötr bir cismi topraklama ile nasıl yüklü hâle

getirebiliriz.

SORU : Nötr L cismine (–) yüklü K cismi yaklaştırılırsa, ne olur
CEVAP : L cisminin K cismine yakın tarafı (+), diğer tarafı (–) yüklü hâle gelir.
SORU : L cisminin (–) yüklü kısmı, iletken bir telle toprağa bağlanırsa ne olur
CEVAP : (–) yükler, toprağa aktarılır.
SORU : Daha sonra K cismi uzaklaştırılmadan toprak bağlantısı kesilirse ne olur
CEVAP : L’deki (+) yükler kalır ve K cismi de uzaklaştırıldıktan sonra L cismi, (+) yükle yüklenmiş olur.

Yıldırımsavar (paratoner) bir tür topraklamadır. Yıldırımın etkisinden kurtulmak için kurulan bir çeşit düzenektir. Bunun dışında elektrik prizlerinde, akaryakıt istasyonlarında ve yanıcı madde taşıyan tankerlerde de topraklamadan yararlanılır.

Cevap: Toprak zemine basarak elektrik boşalması, duş alarak temizlenmek, tankerlerin statik elektriğe karşı bir zincirle toprakla temas etmesi, minarelerde paratoner kullanımı gibi unsurlar topraklama örnekleridir. Elektrik, doğal gaz sistemlerinde ve elektriğin olduğu hemen her yerde topraklama için belli bir akım hattı da oluşturulmaktadır. Böylece yüksek gerilimin önüne geçilmektedir.

CEVAP : 4. Çıkış

CEVAP : a) Nötr b) Negatif yüklü c) Pozitif yüklü ç) Pozitif yüklü

a. Elektrik Enerjisinin Isı ve Işık Enerjisine Dönüşümü

Günlük yaşantımızda annelerimiz ütüyü sıkça kullanmaktadır. Yıkanan çamaşırların, ısı etkisiyle bazı mikroplardan arındırılması ve güzel bir görünüme sahip olması için ütülenmesi gereklidir. Hiçbirimiz kırışmış bir pantolon, gömlek, kravat ya da ceketle dolaşmak istemeyiz. Peki, ısı etkisiyle kırışıklıkları açan ütülere ısı enerjisini sağlayan nedir?
Çağımız artık tamamen bir enerji çağı hâline gelmiştir. Ev ve iş yerlerinin ısıtılmasında, teknolojinin gelişimine paralel olarak farklı araçlar
kullanılabilmektedir. Belirli bir kapalı alanı, istenilen sıcaklık seviyesinde tutabilen elektrikli ısıtıcılar, bu araçlara örnektir. Bir elektrikli sobanın en önemli kısımları; rezistans teli, soba içindeki yansıtıcı yüzey ve sıcaklığın sabit tutulmasını sağlayan termostattır. Elektrikli sobalarda elektrik akımının büyük bir kısmının ısı enerjisine dönüşümünü sağlamak için genellikle krom-nikel teller seçilir. Bu tellerin elektrik akımının akışına karşı gösterdiği

direncin fazla olması, tercih nedenidir. Bu tellerden geçen elektrik akımının büyük kısmı ısı enerjisine dönüşür ve ortamın ısınmasını sağlar. Elektrikli sobalarda bulunan yansıtıcı yüzey kısmı ise adından da anlaşılacağı üzere meydana gelen ısıyı, sobanın arka kısmına geçirmeden ortama yansıtır.

3. ELEKTRİK ENERJİSİNİN DÖNÜŞÜMÜ
Metal bir levhaya zımpara kâğıdını ileri-geri yönde sürtüp ardından levhaya dokunduğumuzda, levhanın ısındığını fark ederiz. Bu olay, sürtünme kuvvetinden dolayı açığa çıkan ısı enerjisinden kaynaklanmaktadır. Bir telin direncini de sürtünme kuvvetine benzetebiliriz.
SORU : Elektrik akımını oluşturan elektronlar, kazandıkları enerjiyi aktarırken teli oluşturan atomlar bu aktarılan enerjiyi ne yapar
CEVAP : engellemeye çalışır.
SORU : Bu sırada, elektronların hareket enerjilerinin bir kısmı neye dönüşür.
CEVAP : ısı enerjisine
SORU : Bu durum, elektrik akımı geçen iletkenlerin ne olduğunu gösterir
CEVAP : ısındığının göstergesidir
SORU : Elektrik enerjisi iletkenlerde az ya da çok miktarda neye dönüşür.
CEVAP : ısı enerjisine
SORU : Elektrik akımını iyi ileten bakır, gümüş gibi iletkenler ne kadar ısınır
CEVAP : fazla ısınmaz.
SORU : Krom-nikel ve demir gibi teller ne kadar ısınır
CEVAP : daha çok ısınır.
SORU : neden
CEVAP : elektrik akımını iyi iletmediğinden
Bu iletkenlerden, elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşümü prensibiyle çalışan elektrikli ütü, ısıtıcı, elektrikli fırın, elektrikli battaniye, elektrikli ızgara gibi araçların yapımında faydalanılır.
SORU : İletken telin üzerinden geçen akım miktarı ve akım miktarının geçiş süresi artarsa iletken telden açığa çıkacak ısı miktarı nasıl olur
CEVAP : artar.

SORU : İletkenlerden elektrik akımı geçtiği zaman o iletkenin ısındığını öğrendiniz. Bir iletken üzerinden belli bir miktarda elektrik akımından daha fazla akım geçirildiğinde devre, aşırı ısınma neticesinde ne olur
CEVAP : zarar görebilir.
SORU : Elektrik devrelerinde bu zararları önlemek için hangi araçlar kullanılır.
CEVAP : sigorta
SORU : Sigortalar, elektrik devresinden fazla elektrik akımı geçtiğinde ne yaparak güvenliği sağlayan araçlardır.
CEVAP : akımı keserek
SORU : Ayrıca arıza sonucunda devrede meydana gelebilecek herhangi bir kaçak nedeniyle, dokunan kimseyi elektrik çarpmasından korumak için elektrik devrelerinde sigorta mantığı ile çalışan ne de kullanılabilmektedir.

CEVAP : kaçak akım rölesi

SORU : günlük yaşantımızda karşılaşabileceğimiz sigorta tipleri nelerdir.
CEVAP : Eriyen telli sigortalar, manyetik sigortalar, metal çiftli sigortalar
SORU : Sigortaların bazıları elektrik akımını iyi ileten ama kolay eriyen telden yapılır. Eriyen telli sigortalarda devreden aşırı elektrik akımı geçtiğinden ne olur
CEVAP : tel ısınıp erir ve devre kesilir.
SORU : Manyetik sigortalarda, sigortanın taşıyabileceğinden fazla akım geçerse ne olur
CEVAP : mıknatıslık özelliğinin artışı neticesinde devreyi kapalı tutan uçlar açılır ve manyetik eleman devreyi keser.
SORU : metal çiftli sigortaların çalışma esasını nasıldır

CEVAP : Metaller ısındığında birbirlerinden farklı miktarda genleşmeleri durumu,

Kesme işleminde kullanılan aletlerin kesici özellikleri kaybolduğunda bileyleme işleminden faydalanılır.
Bileyleme işlemi esnasında bıçağın yüksek hızla dönen biley taşına dokunması sonucunda etrafa kıvılcımlar saçılır. Peki bu kıvılcımlanmanın sebebi nedir?

Elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüştüğünü öğrendiniz. Şimdi de elektrik enerjisinin ışık enerjisine dönüştüğünü gözlemlemek için sayfa 243’te verilen etkinliği

SORU : İletken bir telden elektrik akımının geçmesiyle telde ısı enerjisi açığa çıktığını biliyorsunuz. Direnci büyük olan teller, elektronların enerji aktarımına karşı daha fazla direnç gösterir. Bu durum doğal olarak direnç üzerinde daha fazla ısı enerjisi oluşmasına sebep olur. Elektrik ampullerinde bu durum göz önünde bulundurularak yüksek sıcaklıklara dayanıklı (30004000°C), ince ve direnci yüksek olan tungstenden yapılan direnç telleri kullanılır. Flaman adı verilen bu kısım, yüksek sıcaklıklarda akkor hâle geçerek ne olur

CEVAP : ışık verir.
SORU : Patlamış bir ampulün ışık vermeme sebebi nedir
CEVAP : içinde bulunan flamanın kopması ve elektrik akımı geçirmemesidir.
SORU : Hızla dönen biley taşına dokundurulan bıçağın da ısı ve ışık saçması, nedir

SORU : flamanda olduğu gibi bıçağın biley taşına direnç göstermesindendir.

b. Elektrik Enerjisinin Hareket Enerjisine Dönüşümü
Elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştüren araçlara elektrik motoru denir. Elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştüren araçlarda farklı büyüklükte elektrik motorları bulunur. Çamaşır, bulaşık ve saç kurutma makineleri ile vantilatör, elektrikli süpürge, mikser gibi araçlarda elektrik enerjisini harekete dönüştüren elektrik motorları kullanılmaktadır.
Elektrik motorları günümüzde çok büyük bir gelişim göstermektedir. Araçların birçok yerinde elektrik motorları kullanılmaktadır. Koltukların, yan aynaların ayarlanması, camlarının açılıp kapatılması gibi araçlardaki küçük boyuttaki işlevlerin yanı sıra günümüzde, sadece elektrik motorları ile hareket eden araçlarda geliştirilmiştir. Son yıllarda büyük bir gelişim gösteren robot teknolojisi, elektrik motorlarının bilgisayar programları ile oluşturduğu bir teknolojidir.

Bilgisayar programı ile robotun yapacağı hareket planlanırken robotun yapacağı tüm mekanik hareketler elektrik motorları ile yapılmaktadır. Robotlar günümüzde fabrikalarda, güvenlik alanında kullanılmaktadır.

c. Elektrik Enerjisi Nasıl Üretilir?
SORU : Akarsular baraj göllerinde tutularak depolanabilir. İhtiyaç duyulduğu zaman da bu sular elektrik enerjisi üretiminde kullanılır. Bu tür elektrik santrallerine ne adı verilir.
CEVAP : hidroelektrik enerji santrali

SORU : Barajlarda elektrik enerjisi üretmek için dev jeneratörler bulunur. Barajlarda biriken durgun su, neye sahiptir.
CEVAP : potansiyel enerjiye
SORU : Bu potansiyel enerji, suyun yüksekten aşağıya doğru akmasıyla dönüşür.
CEVAP : kinetik enerjiye
SORU : Bu kinetik enerji, su değirmenine benzer bir mekanizmaya sahip olan türbinleri döndürür ve türbine bağlı olan mil, neyin çalışmasını sağlar.
CEVAP : jeneratörün
SORU : Elektrik enerjisinin üretiminde barajlardan yararlanıldığı gibi başka hangisantrallerden de yararlanılabilmektedir.
CEVAP : termik, nükleer, jeotermal ve rüzgâr santrallerinden
SORU : Elektrik enerjisi üretimi için kullanılan yöntemlerde ve enerji kaynaklarında farklılıklar gözlemlenebilmektedir.nelerdir
CEVAP : yenilenebilir enerji kaynakları > rüzgâr ve jeotermal yenilenemez enerji kaynakları > nükleer ve fosil yakıt

Olumlu: Su buharı ile hareket sağlandığı için termik santrallerde bu buhar ile sınırsız elektirik üretme imkanı vardır.
Olumsuz: Termik santrallerde üretim sırasında azotoksit kükürt dioksit ve pek çok küçük yapılı pertikül açığa çıkmaktadır

d. Elektrik Enerjisinin Bilinçli Kullanılmasının Önemi

Elektrik enerjisi; günlük hayattaki tüketim yaygınlığı, kullanım kolaylığı, istenildiği anda diğer enerji türlerine dönüştürülebilmesi nedeniyle ülkelerin gelişmişlik düzeyinin en önemli göstergelerinden biridir. Gelişmekte olan ülkemizi göz önünde bulundurduğumuzda,
elektrik tasarrufu konusunda hepimize ciddi görevler düştüğünün bilincinde olmalıyız. Elektrik enerjisini tasarruflu kullanmak için bazı önlemler alabiliriz. Örneğin evlerimizde kullandığımız elektrikli araçların az enerji tüketen verimli araçlar olmasına dikkat etmeliyiz.
Akkor ampul olarak adlandırılan ampuller verimsizdir. Enerjinin çoğunu ısı enerjisine dönüştürürler ki bu da istediğimiz bir durum değildir. LED lambalar ise enerjinin çoğunu ışık enerjisine dönüştürür. Bu nedenle akkor ampullerin yerine LED lambaları kulllanmalıyız. Elektrik enerjisini bilinçli bir şekilde kullanmak için başka hangi önlemler alınmalıdır? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve Millî Eğitim Bakanlığına bağlı tüm okullar, her yıl ocak ayının ikinci haftası ‟Enerji Tasarrufu Haftası” etkinlikleri düzenlemektedir. Bu hafta içerisinde başta öğrencilerin katkıları olmak üzere, enerji kaynaklarının daha bilinçli kullanımına yönelik çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. Ayrıca Enerji Verimliliği Derneği (ENVER) ve Enerji Verimliliği Yönetim Derneği

(EYODER),enerji kaynaklarının daha verimli kullanılmasına yönelik çalışmalar yapmaktadır. ENVER’in elektrik enerjisinin tasarruflu kullanımına yönelik hazırlamış olduğu afiş sayfa 249’da verilmiştir. İnceleyiniz.
Enerji tasarrufu sağlamanın yollarından biri de kaçak elektrik kullanımını engellemektir. Elektrik dağıtım sistemine, sayaçlara, ölçü sistemlerine ya da elektrik tesisatına müdahale edildiğinden tüketiminin doğru tespit edilmediğini veya elektriğin hiç ölçülmeden tüketildiği enerjiye kaçak elektrik denir. Kaçak elektrik kullanan kişiler, elektrik faturası hiç ödemedikleri için tüm ihtiyaçlarını elektrik enerjisiyle karşılarlar. Bu da elektriğin sınırsız kullanımını meydana getirir. Sınırsız kullanılan elektrik; sanayileşme, şehirleşme ve nüfus
artışının arttığı ortamlarda kaynakların yetersiz kalmasına neden olmaktadır. Ayrıca bu enerji için harcanan paralar geri alınmadığı zaman ülke ekonomisine büyük zararlar vermektedir. Ülke ekonomisineverilen zarar, faturalarımıza daha pahalı enerji olarak yansımaktadır. Bu sebeple kaçak elektrik kullanımını önlemek de bir tür enerji tasarrufudur.
Anne ya da babanızdan, son üç aya ait elektrik faturalarını bulma konusunda yardım isteyiniz. Altı aylık bir süreç için elektrik enerjisi kullanım miktarını gösteren bir tablo oluşturunuz. Tabloya son üç aya
ait elektrik enerjisi kullanım miktarını yazınız. Aile bireyleriniz ile birlikte bir sonraki ayda kullanım miktarını daha da azaltmak adına çalışmalar yaparak oluşturduğunuz tabloyu doldurunuz

Günümüzde elektrik enerjisine sıklıkla ihtiyaç duyulmaktadır. Elektrik enerjisi de birçok farklı enerji kaynağının dönüştürülmesiyle elde edilmektedir. Bunun için de hidroelektrik başta olmak üzere, termik, jeotermal, güneş, rüzgar, nükleer santralleri kurularak üretim sağlanmaktadır.Elektrik enerjisinin bilinçli ve tasarruflu kullanılması gerekir. Çünkü elektrik üretmek kurulan santraller nedeniyle maliyetli olmaktadır. Tasarruf sağlamak bir tesis kurmak kadar ülke ekonomisine ve aile ekonomisine katkı sağlar. Enerji kaynaklarının yerinde kullanılması kaynakların israf edilmesinin önüne geçerek ülkemizdeki elektrik satın alma bağımlılığını da azaltır. Böylece tasarruf etmek ekonomik bir katkı oluşturmuş olur.
Elektrik enerjisi günümüzde en fazla kullanılan enerji türüdür. Çok fazla kullanılması ile birlikte elektrik enerjisine olan ihtiyaç her geçen gün artış göstermektedir. elektrik enerji doğrudan değil dolaylı yollarla doğal enerji kaynaklarından elde edilmektedir. Elektrik enerjisinin doğrudan elde edilemiyor oluşu bu enerji türünü daha masraflı ve daha önemli bir yere koymaktadır. Doğal enerji kaynakları diye isimlendirdiğimiz fosil yakıtlar da zaman geçtikçe tükenmektedir. Fosil yakıtların da çevreye zararı elbette olmaktadır. Bu sebeple elektrik üretiminde en fazla yenilenebilir enerji ön plana çıkmaktadır. Bu yenilenebilir enerji kaynakları arasında rüzgar enerjisi, biyokütle enerjisi, hidroelektrik enerji, güneş enerjisi ve jeotermal enerji sayılabilir. Bu yenilenebilir enerji kaynaklarının tümü elektrik enerjisinin üretilmesine yardımcı olmaktadır.Elektrik enerjisi hayatımızın her alanında fazlasıyla ihtiyaç duyduğumuz bir enerji türüdür. Neredeyse bütün sosyal ihtiyaçlarımız elektrik enerjisi ile çalışan makineler tarafından karşılanmaktadır. Elektrik enerjisine bu kadar çok ihtiyaç duyulduğu bir dönemde, kaynaklar da kısıtlı iken bilinçsiz elektrik kullanma oldukça zararlı bir davranıştır. Elektrik enerjisi sayesinde doğal enerji kaynakları tükenmemektedir. Ayrıca elektrik enerjisi çevre dostudur ve çevrenin korunmasına yardımcı olur. Ekonomi yönünden aile bütçesine ve ülkeye oldukça katkısı bulunmaktadır. Kullanılan enerji maliyetini düşünerek ülke ve aile ekonomisine katkıda bulunur. Ayrıca elektrik enerjisinin doğru ve dengeli kullanılması da enerji kaynaklarımızın tükenmesinin önüne geçilerek uzun yıllar boyunca elektrik enerjisinden mahrum kalmadan yaşamamıza olanak sağlayacaktır. Kaynak: Elektrik enerjisinin bilinçli ve tasarruflu kullanılmasının, aile ve ülke ekonomisi bakımından önemini tartışınız. Tartışma sonuçlarını not eder

CEVAPLAR .
a) Elektrik enerjisi: ısı ve hareket enerjisine
b) Kimyasal enerji: hareket enerjisine
c) Elektrik enerjisi: ısı ve ışık enerjisine
ç) Elektrik enerjisi: ısı enerjisine
d) Elektrik enerjisi: hareket enerjisine
e) Elektrik enerjisi: ısı ve hareket enerjisine

2) Elektrik enerjisinin tasarruflu kullanımı için okulunuzda neler yapılabileceğini aşağıda verilen noktalı alanlara yazınız.
CEVAP :
Gereksiz yere yanan ampuller söndürülerek enerji tasarrufu yapılabilir.

7. ÜNİTE ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI
A. Aşağıdaki soruları defterinize cevaplayınız.
1) Elektriklenme nedir? Açıklayınız.
1) Cisimlerin birbirleri ile etkileşimi sonucunda üzerlerinde fazladan elektrik yükü birikmesine elektriklenme adı verilir.
2) Elektriklenme olayından teknolojide hangi alanlarda yararlanıldığını açıklayınız.
2) Klima sistemlerinde, bazı yazıcı ve fotokopi makinelerinde, araç ve beyaz eşyaların boyanmasında elektriklenmeden yararlanılmaktadır.
3) Elektriklenme çeşitleri nelerdir? Açıklayınız.
3) Sürtünme ile elektriklenme, dokunma ile elektriklenme ve tesir ile elektriklenme.
4) Topraklama olayını açıklayınız.
4) Cisimlerdeki fazla eksi yüklerin toprağa geçmesi ya da cisimlerin topraktan eksi yük alması sonucu nötrlenmesine topraklama denir.
5) Elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştüren araçlara örnekler veriniz.
5) Öğrenciden gelen yanıtlar değerlendirilir.
6) Sigorta nedir? Açıklayınız.
6) Elektrik devresinden fazla elektrik akımı geçtiğinde akımı keserek güvenliği sağlayan araçlardır.
7) Termik santrallerde elektrik enerjisi nasıl üretilir? Açıklayınız.
7) Kömür gibi fosil yakıtların kullanımı sonucunda açığa çıkan ısı enerjisi ile ısıtılan suyun buhar basıncından yararlanılarak türbinler döndürülür. Türbinlerin dönmesi sonucunda ise elektrik enerjisi üretilmiş olur.
8) Elektrik enerjisinin bilinçli kullanımının önemini açıklayınız.

8) Öğrenciden gelen yanıtlar değerlendirilir.

9) Elektrik enerjisinin verimli kullanımını sağlamak için kurulan sivil toplum kuruluşlarına örnekler veriniz.
9) ENVER ve EYODER
10) Kaçak elektrik kullanımının önüne geçmenin ülke ekonomisine ne gibi katkı sağlayacağını açıklayınız.
10) Öğrenciden gelen yanıtlar değerlendirilir

1) Cisimlerin birbirleri ile etkileşimi sonucu üzerinde fazladan yük birikmesine .............................
adı verilir.
2) Elektriklenme olayının teknolojideki kullanım alanlarından biri de ......................................... dır.
3) Bilinen ................................. çeşit elektriksel yük vardır.
4) Zıt cins yüklü cisimler birbirlerini .................................................
5) Sürtünme ile elektriklenme, ............................................ ile yün kumaş arasında gerçekleşebilir.
6) Tesir ile elektriklenmede cisimler ......................................................... olarak elektriklenir.
7) Cisimlerin yüklü olup olmadıklarını, yüklü ise hangi cins yükle yüklü olduklarını anlamamızı
sağlayan araçlara ............................................................. adı verilir.
8) Topraklama olayına .......................................... sistemleri örnek gösterilebilir.
9) Elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştüren araçlara .................................................. örnek
gösterilebilir.
10) Evlerde akkor ampul yerine ......................................... lamba kullanmak enerji tasarrufu sağlamaktadır
CEVAPLAR :

C. Aşağıdaki bilgiler doğru ise yay ayraç içine “D”, yanlış ise “Y” yazınız.
1) (....) Elektriklenme olayına en güzel örneklerden biri yıldırımlardır.
2) (....) Buzdolapları, elektriklenme olayından yararlanılarak tasarlanan araçlardır.
3) (....) Elektriksel yük fazlalığı olmayan cisimler, elektriksel yük fazlalığı olan cisimler tarafından itilir.
4) (....) Dokunma ile elektriklenme sonucu cisimlerin yük işaretleri zıt olur.
5) (....) Topraklama olayında fazla yükler toprağa geçebilir ve cisim nötrlenebilir.
6) (....) Hidroelektrik santrallerinde elektrik enerjisi üretilirken suyun buhar basıncından yararlanılır.
7) (....) Elektrik enerjisini tasarruflu kullanmak, sadece ev ekonomisine katkı sağlar.
8) (....) Enerji verimliliği konusunda çalışmalar yapan sivil toplum kuruluşlarından biri de ENVER’dir.
9) (....) Kaçak elektrik kullanmak, ülke ekonomisini olumsuz yönde etkiler.

10) (....) Enerji tasarrufu sağlayan elektrikli araç kullanımı, ekonomiye katkı sağlar.
CEVAPLAR :

Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruların doğru cevaplarını işaretleyiniz.
1) Aşağıdakilerden hangisi elektriklenmenin teknolojideki kullanım alanlarından biri değildir?
A) Araçların boyanması
B) Yıldırım oluşması
C) Fotokopi makinesi
D) Baca temizleme sistemleri
CEVAPLAR :

CEVAP : C

CEVAP : D

CEVAP : C

CEVAP : B

6) I. Ampul
II. Elektrikli fırın
III. Su ısıtıcı
Yukarıdakilerden hangilerinde elektrik enerjisinin ısı enerjisine dönüşümü gözlemlenebilir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) I, II ve III
CEVAP .D

7) Elektrik enerjisi, günlük yaşantımızda sıklıkla kullandığımız ve ihtiyaç duyduğumuz bir enerji
türüdür. Kullanmış olduğumuz bu enerji türü;
I. Isı,
II. Işık,
III. Hareket
enerji türlerinden hangilerine dönüşebilir?
A) I, II ve III B) II ve III C) I ve III D) I ve II

CEVAP :A

8) Sürtünme ile elektriklenme için aşağıda verilenlerden hangisi yanlıştır?
A) Sürtünme ile elektriklenme sonucu, cisimler zıt cins yükle yüklenir.
B) Plastik çubuk ile yün kumaş arasında gerçekleşebilir.
C) Cam çubuk ile yün kumaş arasında gerçekleşebilir.
D) Sürtünme sonucu cisimler, geçici olarak elektriklenir.
CEVAP :D

9) Aşağıda verilen araçlardan hangisinin enerji dönüşümü hatalı verilmiştir?
A) Matkap: elektrik enerjisi > hareket enerjisine
B) Elektrikli süpürge: elektrik enerjisi > hareket enerjisine
C) Saç kurutma makinesi: elektrik enerjisi > ısı + hareket enerjisine
D) Su ısıtıcısı: elektrik enerjisi > hareket enerjisine

CEVAP :D

CEVAP : B

11) Elektrik sigortaları için verilen bilgilerden hangisi doğrudur?
A) Elektrik enerjisini ışık enerjisine çevirir.
B) Ev ve iş yerlerini yangına karşı korur.
C) Cisimlerin yüklü olup olmadıklarını belirlemeyi sağlar.
D) Sadece eriyen telli sigorta çeşitleri mevcuttur.
CEVAP :B

12) Elektrik enerjisini tasarruflu kullanmak için aşağıdakilerden hangisi yapılamaz?
A) Aydınlatma araçları işi bitince kapatılır.
B) Enerji verimi yüksek cihazlar kullanılmalıdır.
C) Kaçak elektrik kullanımı azaltılmalıdır.
D) Akkor ampul kullanımı ülke çapında yaygınlaştırılmalıdır

CEVAP :D

DERSHANE

DERSHANE

30 Mart 2019 Cumartesi

UNIT-1

İNGİLİZCE 2 SINIF

İNGİLİZCE 2. SINIF

23 Mart 2019 Cumartesi

ALGORİTMA

18 Mart 2019 Pazartesi

ÜNİTE 7 ELEKTRİK DEVRELERİ

6. ÜNİTE: ELEKTROSTATİK

Kötüye Kullanım Bildir

Etiketler